Đến nay, toàn huyện có 58 HTX hoạt động với 780 thành viên, hoạt động trên các lĩnh vực: Nông nghiệp - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại dịch vụ, xây dựng; doanh thu bình quân ước đạt 320 triệu đồng/năm, tăng 170 triệu đồng/năm so với giai đoạn 2001-2011. Các HTX bước đầu đã có những chuyển biến tích cực, nhiều HTX trên địa bàn huyện hoạt động có hiệu quả tạo được lòng tin, lợi ích cho các thành viên, góp phần giải quyết việc làm gắn với phát triển kinh tế hộ gia đình theo hướng sản xuất hàng hóa, gắn với tiêu thụ sản phẩm.

Nhờ chuyển đổi hoạt động, nhiều HTX trên địa bàn huyện hoạt động có hiệu quả, góp phần giải quyết việc làm gắn với phát triển kinh tế hộ gia đình theo hướng sản xuất hàng hóa, gắn với tiêu thụ sản phẩm.

Mô hình HTX nông lâm nghiệp Yên Nguyên, thành lập năm 1960, đã chuyển đổi vào năm 2014 theo Luật HTX năm 2012; do ông Hà Doãn Hộ làm Giám đốc; HTX hoạt động trong lĩnh vực chế biến lâm sản, nông sản, sản xuất thức ăn gia súc, quản lý khai thác chợ. Từ Vụ đông năm 2019, HTX Nông, lâm nghiệp Yên Nguyên đứng ra ký hợp đồng với Trang trại bò sữa Tuyên Quang thu mua 150 ha ngô làm thức ăn gia súc; Vụ đông năm 2020, HTX tiếp tục Liên kết thực hiện mô hình trồng dưa chuột vụ đông, mô hình bước đầu đã cho thấy hiệu quả mang lại nguồn thu nhập cao cho nhiều hộ nông dân. 

Mô hình liên kết trồng dưa lạnh của HTX NLN Yên Nguyên.

HTX Hồng Phát, xã Tri Phú được thành lập từ tháng 10/2020 với 11 thành viên, ngành nghề chính là sản xuất kinh doanh các loại nông sản tại địa phương, trong đó sản phẩm chủ đạo là sản xuất trà túi lọc. HTX đã thực hiện liên kết với 15 hộ dân trên địa bàn thực hiện trồng 10ha đỗ đen/ vụ. Mặc dù mới được đưa ra thị trường, nhưng sản phẩm trà túi lọc đậu đen xanh lòng của HTX đã được nhiều khách hàng ưu chuộng, có chỗ đứng trên thị trường. Đây là sản phẩm đang được xây dựng sản phẩm Ocop của địa phương. Từ khi thành lập, HTX đã tạo việc làm thường xuyên cho 3 lao động tại xưởng với mức thu nhập bình quân từ 5 -7 triệu đồng/người/tháng.

Mô hình liên kết trồng đỗ đen sản xuất Trà túi lọc đậu đen xanh lòng của HTX Hồng Phát, xã Tri Phú.

Phát triển mô hình kinh tế tập thể, ngoài HTX trên địa bàn huyện những năm qua còn thành lập và duy trì hoạt động hiệu quả của các tổ hợp tác. Hiện nay toàn huyện có 36 tổ hợp tác đang duy trì hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp với tổng số 490 thành viên, doanh thu bình quân mỗi tổ hợp tác đạt 250 triệu đồng, tăng 20 triệu đồng so với năm 2011; lợi nhuận bình quân đạt 55 triệu đồng.

Tổ hợp tác thanh niên trồng cây ăn quả có múi xã Kim Bình được thành lập năm 2019 với 15 thành viên với tổng diện tích cây ăn quả có múi của tổ trên 17 ha.

Có thể thấy, kinh tế tập thể, HTX đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển chung của huyện; phát huy vai trò trong xây dựng nông thôn mới, góp phần tích cực vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, thúc đẩy kinh tế hộ phát triển... Trong thời gian tới, huyện Chiêm Hóa đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2030, phấn đấu thành lập mới 25 HTX, tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả đạt trên 80%; xây dựng ít nhất 01 mô hình HTX kiểu mới hoạt động có hiệu quả; phấn đấu có 70% HTX có liên kết sản xuất hàng hóa và tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị …