Trong Di chúc, Người viết: “Trước hết nói về Đảng - Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng, một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc cho nên từ ngày thành lập Đảng đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta...”

Đảng có đoàn kết thống nhất thì toàn dân mới đoàn kết thống nhất; Đảng đoàn kết mới có thể kêu gọi, thuyết phục, lôi cuốn, tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân tin tưởng đi theo, mới giữ được vai trò lãnh đạo, để cùng dân tộc thực hiện đấu tranh giành độc lập, thống nhất nước nhà, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng thường xuyên nhắc nhở: Trong mọi lúc, mọi nơi, tăng cường đoàn kết, thống nhất là vấn đề mấu chốt của công tác xây dựng Đảng, là nhiệm vụ chiến lược của Đảng cầm quyền, đòi hỏi phải luôn đặt lên hàng đầu và thường xuyên quan tâm, chăm lo đúng mức, “cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Một yếu tố cực kỳ quan trọng để phát huy sức mạnh đoàn kết của Đảng là “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi”. Và chỉ trên cơ sở đó mới mở rộng dân chủ xã hội, tạo môi trường nuôi dưỡng sức mạnh đại đoàn kết của dân tộc Việt Nam. Hồ Chí Minh quan niệm rằng, đoàn kết trong Đảng phải thể hiện bởi sự thống nhất của tư tưởng và hành động. Sự đoàn kết trong Đảng trước hết phải dựa trên nền tảng, đường lối, quan điểm của Đảng. Trải qua các giai đoạn lịch sử của đất nước, từ khi thành lập Đảng đến nay, Đảng ta luôn giữ vững sự đoàn kết, nhất trí trong nội bộ, tạo sự đồng thuận trong Đảng, trong dân; huy động được tối đa trí tuệ của Đảng; đoàn kết rộng rãi và chặt chẽ với toàn dân; mở rộng được mối quan hệ đoàn kết quốc tế; hình ảnh của Đảng được nhân dân tôn vinh, ngưỡng mộ “là đạo đức, là văn minh”, đã tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn cho cách mạng Việt Nam.

Thực hiện lời dạy của Người, trong các nhiệm kỳ Đại hội gần đây, Đảng ta luôn xác định: Đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng là đường lối chiến lược nhất quán của cách mạng Việt Nam; là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đại đoàn kết là sự nghiệp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị mà hạt nhân lãnh đạo là các tổ chức Đảng được thực hiện bằng nhiều biện pháp, hình thức, trong đó các chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Là Đảng cầm quyền, Đảng có đoàn kết thống nhất thì hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân, các dân tộc mới đoàn kết xung quanh Đảng. Đoàn kết của Đảng là hạt nhân, là tấm gương cho cả hệ thống chính trị, là nhân tố quyết định bảo đảm đoàn kết toàn dân tộc.